Te pieniądze to i swoiste koło zamachowe dla rozwoju wielu dziedzin gospodarczych i społecznych w województwie śląskim. Tak duże inwestycje,  jak twierdzi Gabriela Lenartowicz, prezes WFOŚiGW w Katowicach, to zarówno efekt wzrostu świadomości ekologicznej mieszkańców regionu, dobrych umiejętności w pozyskiwaniu środków pomocowych na ochronę środowiska, jak i wzrostu potrzeb w zakresie inicjatyw prośrodowiskowych służących polepszaniu bytu ludzi żyjących w tym regionie.

- Największe nasze wsparcie otrzymały działania związane z ochroną atmosfery, zwłaszcza energooszczędnością z wykorzystaniem odnawialnych i innych proekologicznych źródeł energii. Zapotrzebowanie na dofinansowanie tych zadań było w 2011 roku o ponad 100 mln zł większe niż w poprzednim roku. W równie dużym stopniu wspomagaliśmy przedsięwzięcia z zakresu gospodarki wodnej i ochrony zasobów wodnych oraz ochrony powierzchni ziemi. Wdrażaliśmy 13 projektów, które uzyskały dofinansowanie Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. Dzięki temu nasz region, już w najbliższym czasie, otrzyma zastrzyk ponad 390 mln zł na zadania o wartości przekraczającej 680 mln zł. – mówi prezes WFOŚiGW w Katowicach.

Tym wyzwaniom w 2011 roku Fundusz potrafił sprostać.

Nie stało się to przypadkowo.

Od czterech lat ta instytucja stara się być przewodnikiem i doradcą w pozyskiwaniu środków publicznych na wspieranie proekologicznych działań. Eksperci w poszczególnych zespołach merytorycznych służą pomocą i radą w kwestiach związanych z aplikowaniem o dotację lub pożyczkę ze środków Funduszu. Co roku weryfikowana jest lista priorytetowych przedsięwzięć oraz zasady przyznawania dofinansowania, uwzględniając opinie i uwagi zgłoszone podczas konsultacji ze wszystkimi grupami społecznymi reprezentującymi beneficjentów. Znacznie uproszczona została procedura rozpatrywania wniosków, określono krótkie terminy podejmowania decyzji przez organy Funduszu.  W efekcie, w ciągu 18 lat istnienia WFOŚiGW, na różnego rodzaju wsparcie finansowe zadań proekologicznych przeznaczono ponad 5 mld zł. Nie ma w województwie śląskim żadnej istotnej inwestycji ekologicznej, której Fundusz nie wsparłby swymi środkami.

WFOŚiGW w Katowicach, jako pierwsza instytucja w kraju, wprowadził pilotażowy program wspierania budowy niskoenergetycznych budynków. W 2011 r. uruchomił dwuletnią, pilotażowa bankową linię kredytowa o nazwie „Dom energooszczędny”. Jest ona przeznaczona właśnie na dofinansowanie, w postaci niskoprocentowych kredytów, kosztów budowy obiektów o małym zapotrzebowaniu na energię cieplną. Środki Funduszu, w wysokości do 2 mln zł, zostały udostępnione wyłonionemu w przetargu Bankowi Ochrony Środowiska w Katowicach i Częstochowie. Bank może uruchomić kredyty dla osób fizycznych i prowadzących działalność gospodarczą tylko na dofinansowanie instalacji i urządzeń technologicznych służących budowie domów, których wskaźnik zapotrzebowania na energię końcową będzie niższy od 60 kilowatogodzin na metr kwadratowy rocznie. Kredytowanie wynosi do 90 proc. na zakup i montaż urządzeń niekonwencjonalnych: źródeł ciepła (pompy ciepła, kolektory słoneczne), wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, wymiennika gruntowego, a także - w zmiennej wysokości - na instalacje ogrzewania, materiały izolacyjne ścian, stropów, dachów, posadzek oraz stolarkę okienną i drzwiową. Do tej pory z tej oferty Funduszu skorzystało 13 beneficjentów, wykorzystując 40 proc. kwoty przewidzianej w pilotażowym programie.

Pora na przykłady dobrego wykorzystania dotacji. WFOŚiGW w Katowicach, udzielając dofinansowania w formie dotacji i pożyczki, przyczynia się znacząco do wzrostu popularności urządzeń energooszczędnych. Choć zasada działania pompy ciepła jest znana od ponad wieku, to w dalszym ciągu zbyt mało jest inwestorów zainteresowanych tym urządzeniem. Z pewnością wzrost popytu na pompy ciepła przełoży się bezpośrednio na spadek cen tego typu urządzeń, co w konsekwencji zainicjuje dalszy wzrost ich popularności.
Fundusz dofinansował, w kwocie 86 tys. zł, zrealizowaną ostatecznie w sierpniu 2012 roku przez spółkę ATM Systemy Informatyczne w Mysłowicach, inwestycję z zastosowaniem powietrznych pomp ciepła. Elementem godnym uwagi w tej inwestycji jest wykorzystanie m.in. ciepła odpadowego powstałego w serwerowni, jako „dolnego źródła” (z ziemi), uzyskując tym samym duże oszczędności energii elektrycznej, zasilającej sprężarki. Dodatkowo sposób zaprojektowania instalacji centralnego ogrzewania pozwala niezależnie ogrzewać lub chłodzić poszczególne pomieszczenia.

Kolejną inwestycją, na którą beneficjent uzyskał dofinansowanie w formie dotacji w wysokości prawie 190 tys. zł oraz pożyczki w wysokości 219 tys. zł, jest zrealizowanie przez Spółdzielnię Mieszkaniową „Nowoczesna” w Raciborzu budowy powietrznych pomp ciepła i instalacji kolektorów słonecznych, do przygotowania ciepłej wody użytkowej, w trzech budynkach mieszkalnych wielorodzinnych przy ulicy Chodkiewicza. Inwestycja ta polegała na modernizacji obecnego systemu produkcji ciepłej wody użytkowej na system powietrznych pomp ciepła, wspomaganych przez instalację solarną. W ramach inwestycji zbudowano kolektory słoneczne o powierzchni 94 mkw. oraz 3 pompy ciepła.

I dwa przykłady większych inwestycji. Fundusz dofinansował przez 3 lata, realizowaną przez parafię pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Jaworznie, inwestycję budowy instalacji fotowoltaicznej w sanktuarium. W wyniku zmniejszenia zapotrzebowania na energię elektryczną, oprócz ograniczenia emisji zanieczyszczeń, parafia zyskała dodatkowe korzyści wynikające z możliwości odsprzedaży nadwyżki produkowanej energii. Instalacja fotowoltaiczna jest tak zaprojektowana, że latem (podczas występowania największego naświetlenia) występuje nadwyżka produkcji energii, która jest odsprzedawana do sieci elektroenergetycznej, podczas gdy zimą (przy zmniejszonym promieniowaniu i zmniejszonej produkcji energii) „ta sama” energia jest odbierana z sieci. Szacuje się iż instalacja jest w stanie wytworzyć ok. 38 proc. energii zużywanej do ogrzewania kościoła (kościół ogrzewany jest elektrycznie), a dzięki podłączeniu instalacji do sieci uzyskano efekt „magazynowania energii w sieci” i uniknięto budowy kosztownych urządzeń, służących do jej magazynowania w parafii. Dofinansowanie wyniosło: dotacja 282 tys. zł oraz pożyczka 536 tys. zł.

Kolejną inwestycją, na  kwotę 1 mln 300 tys. zł, jest obecnie realizowana przez Śląski Szpital Reumatologiczno- Rehabilitacyjny im. gen. Jerzego Ziętka w Ustroniu, budowa na dachu szpitala infrastruktury służącej do produkcji i przesyłu energii elektrycznej, pochodzącej ze źródeł odnawialnych (ogniw fotowoltaicznych). W przypadku szpitala całość energii - ze względu na małą produkcję w stosunku do zużycia - będzie wykorzystywana na potrzeby własne, jednak i w tym przypadku (ze względów bezpieczeństwa) instalacja została przyłączona do sieci elektroenergetycznej.

Grażyna Kurowska