Do niedawna wybór możliwości dofinansowania ograniczał się do gminnych Programów Ograniczania Niskiej Emisji, środków w dyspozycji Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (WFOŚiGW) oraz — inicjowanych przez gminy — projektów dotacyjnych.

Na tym tle rządowy program „Czyste powietrze”, zainicjowany w 2018 roku, wzbudził duże zainteresowanie wśród wszystkich osób planujących działania termomodernizacyjne czy optymalizację źródła ciepła. Sprawdźmy więc, jakie są plusy i minusy poszczególnych form finansowania: kiedy opłaca się korzystać z „Czystego powietrza”, a kiedy z innych źródeł.

Czyste powietrze

Rządowy program dopłat do inwestycji na rzecz poprawy efektywności energetycznej w budownictwie jednorodzinnym już od chwili jego uruchomienia cieszy się dużym zainteresowaniem wśród właścicieli domów.

Program dostępny jest na bieżąco za pośrednictwem Wojewódzkich Funduszy Ochrony Środowiska. Budżet na dofinansowania też jest spory, bo aż 103 mld zł. Jeżeli dołożymy do tego szeroki zakres wsparcia, to łatwo zauważyć, że ma on wiele atutów, z których warto skorzystać. Pewnym utrudnieniem może być dosyć szczegółowy wniosek aplikacyjny, którego większość mieszkańców nie będzie w stanie przygotować samodzielnie.

Konieczne są szczegółowe informacje dotyczące konkretnych rozwiązań technologicznych oraz ich parametrów. Można je jednak zdobyć, zlecając specjaliście opracowanie audytu, który również podlega dofinansowaniu.

Plusy Programu "Czyste Powietrze"

• Nabór w trybie ciągłym (program do roku 2027)
• Bardzo duży budżet programu (103 mld zł)
• Wysoki poziom dofinansowania dla najuboższych (do 90%)
• Szeroki zakres działań objętych finansowaniem (w tym termomodernizacja)
• Kwalifikowalność kosztów do 12 miesięcy przed złożeniem wniosku
• Możliwość rozłożenia inwestycji na etapy (łącznie nawet 2 lata)
• Informacja o dofinansowaniu w ciągu 90 dni
• Finansowanie inwestycji w nowo budowanych obiektach
• Możliwość finansowania dokumentacji przygotowawczej (audyt, projekt, itp.)
• Pełna kontrola inwestora nad przedsięwzięciem (od wyboru wykonawcy, aż po rozliczenie)
• Finansowanie do 100% wartości inwestycji (dotacja + pożyczka)

Minusy Programu "Czyste Powietrze"

• Brak możliwości łączenia dotacji z innymi środkami publicznymi
• Fotowoltaika i kolektory słoneczne tylko w ramach pożyczki
• Niski poziom dotacji dla osób o dochodach powyżej 1600 zł na osobę (30%)
• Od 2019 w grupie dochodowej powyżej 1600 zł na osobę przejście do modelu 7% dotacji + 23% ulgi podatkowej
• Dosyć kłopotliwy w przygotowaniu wniosek aplikacyjny

Przeczytaj także: Program Czyste Powietrze - co musisz wiedzieć?

Gminne Programy Ograniczania Niskiej Emisji

Ze względu na to, że Programy Ograniczania Niskiej Emisji (PONE) w poszczególnych gminach bardzo różnią się od siebie, zarówno pod względem zakresu technologicznego, jak i procedur, a także poziomu finansowania, przygotowanie ogólnego zestawienia wad i zalet tego mechanizmu byłoby obarczone bardzo dużym błędem. Przede wszystkim, PONE mają najczęściej dosyć ograniczone budżety, w mniejszych gminach pozwalające na sfinansowanie od kilkunastu do kilkudziesięciu inwestycji w skali roku.

Zakres technologii podlegających finansowaniu również jest uzależniony od decyzji władz gminy, ale najczęściej są to urządzenia grzewcze (kotły na paliwa stałe i gazowe) oraz technologie OZE (kolektory, fotowoltaika, czasami pompy ciepła). Poziom dofinansowania najczęściej wynosi około 40%, ale programy te mają również ograniczenia kwotowe (np. 40%, nie więcej jednak niż na przykład 3000 zł). Atutem PONE często wykorzystywanym przez mieszkańców była możliwość łączenia z innymi źródłami finansowania (np. środkami WFOŚiGW), co mocno podnosiło docelowy poziom finansowania.

Projekty parasolowe i grantowe

Projekty tego typu cieszą się olbrzymim zainteresowaniem mieszkańców ze względu na bardzo wysokie poziomy dofinansowania, które rozpoczynają się od 60%, ale mogą dochodzić nawet do 100% tzw. kosztów kwalifikowanych!

Niemniej jednak, możliwość skorzystania z tego typu projektów jest ograniczona, gdyż zależy od dostępności funduszy unijnych na dany cel w poszczególnych województwach, a następnie od skuteczności gminy w pozyskiwaniu tych środków.

Plusy projektów parasolowych i grantowych

• Wysoki poziom dofinansowania (od ok. 60% nawet do 90% kosztów kwalifikowanych w projektach grantowych)
• W większości przypadków stosunkowo proste wnioski aplikacyjne
• Znacząca część działań biurokratycznych i organizacyjnych po stronie samorządu, a nie mieszkańca

Minusy projektów parasolowych i grantowych

• Składanie wniosków tylko w okresie naborów
• Ograniczona dostępność środków
• Wybór projektów w formule konkursowej
• Długotrwała procedura oceny (najczęściej około pół roku)
• Ograniczony zakres technologiczny (najczęściej jedna lub dwie technologie)
• Brak możliwości finansowania działań termomodernizacyjnych
• Ograniczona kontrola nad inwestycją (np. wybór urządzeń w ramach przetargu organizowanego przez gminę)
• Konieczność zapewnienia wkładu własnego przez mieszkańca

Przeczytaj także: Mieszkańcy pod parasolem? Jak dobrze przygotować i zrealizować projekt dla mieszkańców - studium przypadku

Podsumowanie

Na pewno może cieszyć fakt, iż pojawia się coraz więcej instrumentów pozwalających na finansowanie wymiany ogrzewania czy obniżenie rachunków za prąd w naszych domach. Każdy z mechanizmów ma swoje mocne i słabe strony, a decyzja „co wybrać?” zależy głównie od możliwości, które są aktualnie dla nas dostępne. Jeżeli nasza gmina przygotowuje projekt grantowy lub parasolowy, a z wymianą urządzenia grzewczego lub montażem instalacji OZE możemy poczekać co najmniej pół roku lub dłużej – dotacja unijna będzie najkorzystniejszą opcją ze względu na najwyższy poziom dofinansowania.

Jeżeli jednak zależy nam na szybkim montażu instalacji, lub jeżeli chcemy połączyć wymianę źródła ciepła z termomodernizacją – najkorzystniejszym wyborem będzie program „Czyste powietrze”. Pamiętajmy jednak, aby dobrze przygotować założenia techniczne do wniosku (np. w zakresie termomodernizacji), gdyż zły dobór materiałów, grubości dociepleń itp. może spowodować, że nie spełnimy wymogów programu i wniosek zostanie odrzucony.

W obecnej sytuacji Programy Ograniczania Niskiej Emisji mogą nieco stracić na atrakcyjności, jeżeli jednak nasza gmina oferuje wysoki poziom dofinansowania do wymiany urządzenia grzewczego lub instalacji OZE, to rozwiązanie może być dla nas pierwszym wyborem, a dalsze działania, np. termomodernizację, sfinansujemy z programu „Czyste powietrze”.

Artykuł pochodzi w wydania GLOBEnergia 4/2018. Autorem artykułu jest Patryk Swoboda - Prezes Zarządu Planergia Sp. z o.o.

Grafika:

• www.pixabay.com