Wspólnymi cechami eko-osiedli mieszkaniowych jest troska o naturalne środowisko, spójna koncepcja architektoniczna, zielone przestrzenie publiczne czy infrastruktura pozwalająca na rozwój społeczny, kulturalny i ekonomiczny. „Zielone osiedla” nie charakteryzują się tylko zieloną energią. To coś więcej.
Tereny zieleni w mieście, w najlepszym ujęciu, to parki i ogrody (zwarte obszary) połączone korytarzami ulic i ciągami pieszymi. Wszędzie zachowana jest jednak zieleń – drogi obsadzone są drzewami, zielone są torowiska tramwajowe, porośnięte zielenią są dachy i ściany budynków, chodniki łączą ze sobą pasy zieleni.
Współczesne eko-osiedla składają się z proporcjonalne największych publicznych zielonych przestrzeni. We Francji, w której stosuje się zasadę, że nawet niewielka ingerencja w przestrzeń istniejącego osiedla wymaga uwzględnienia potrzeb obecnych i przyszłych mieszkańców, obecnie powstające eko-osiedla mają o 30 proc. więcej zielonych terenów, niż projekty wcześniejsze o porównywalnej powierzchni.
Najczęściej wraz z osiedlem powstają także nowe parki spełniające rolę salonu i „miejsca trzeciego” - po domu i pracy – gdzie mieszkańcy spędzają wiele czasu i swobodnie się czują.
Zielone tereny są także przestrzenią kontaktów społecznych, aktywności fizycznej, regeneracji psychicznej. Zasadą coraz powszechniej stosowaną jest, że w domach na eko-osiedlach z jednego przynajmniej okna rozciąga się widok na zieleń i drzewa.
Wizualizacja dewelopera: Osiedle Chyby nad Jeziorem - ekorezydencje przy Jeziorze Kierskim
Ruszaj się – niezależnie, ile masz lat
Mieszkańcy eko-osiedli mają do dyspozycji miejsca rekreacji fizycznej dostosowane do wymagań związanych z wiekiem. Buduje się strefowane place zabaw, gdzie każda grupa wiekowa znajdzie coś dla siebie.
Dorośli w sile wieku korzystają z wielofunkcyjnych boisk, siłowni na świeżym powietrzu, ścieżek do biegania i jazdy na rowerze oraz do pieszej rekreacji. Osoby starsze i niepełnosprawne na ekologicznych osiedlach mają dla siebie ogrody wspólnotowe, gdzie proponowane są zajęcia dla seniorów.
Mieszkaj w przyjaznym otoczeniu
Koncepcja eko-osiedla zakłada zamieszkiwanie w duchu solidarności społecznej przez osoby o różnym wieku, statusie materialnym, wykształceniu, różnym stopniu sprawności. Takie osiedle bowiem ma w wielorakim sposób sprzyjać zdrowemu życiu – tak fizycznemu, jak i psychicznemu oraz społecznemu.
Stąd projektanci proponują na terenach takich osiedli budowę również powierzchni biurowej, w tym centrów pracy zdalnej, żeby część mieszkańców mogła tutaj znaleźć zatrudnienie. Dla tych dojeżdżających pomyślane są przystanki transportu publicznego, ograniczając w ten sposób ruch samochodowy, łatwo dostępne z każdego miejsca osiedla.
Współczesne eko-osiedla budowane są w oparciu o zasadę samowystarczalności funkcjonalnej – większość instytucji zaspokajających potrzeby mieszkańcy leży w zasięgu pieszego spaceru (szkoła, park, centrum handlowe, miejsce rekreacji, coraz częściej także pracy).
Miejsca handlowe, restauracje i kawiarnie zlokalizowane są na parterach budynków, ażeby każdy, niezależnie od stopnia sprawności, mógł do nich dotrzeć. Co ważne, na eko-osiedlach ogranicza się obecność sklepów wielkopowierzchniowych na rzecz małych, lokalnych, zróżnicowanych pod względem oferty. Są także miejsca kultury – kina, nawet filie teatrów, biblioteki i mediateki, centra dokształcanie na różnych kursach.
Przywołując znowu przykład Francji – w tamtejszych eko-osiedlach, obok mieszkań komercyjnych, przeznaczonych do sprzedaży na wolnym rynku, buduje się gminne mieszkania socjalne o różnym poziomie dopłat do czynszu. Powstają mieszkania chronione dla osób starszych i niepełnosprawnych, mieszkania socjalne i luksusowe apartamenty obok akademików i lokali dla doktorantów.
Stworzenie społeczności zróżnicowanych pod każdym względem profilu wydaje się być dobrym rozwiązaniem problemu wykluczenia społecznego i gettyzacji.
Zdjęcia: osiedle Słoneczne w Kaźmierzu
Mniej samochodów, węższe drogi
Pieszy w eko-osiedlach to ktoś zdecydowanie uprzywilejowany. Po nim jest rower, a na końcu samochód. Auta tutaj mogą poruszać się z bardzo ograniczoną prędkością, nawet 15 km/h, a to z kolei sprawia, iż drogi mogą być wąskie.
Ograniczona jest liczba miejsc postojowych. Na jednym z francuskich eko-osiedli, zbudowanym na dawnych terenach fabryki Renult pod Paryżem, przewidziano tylko jedno miejsce postojowe na kilka mieszkań. Mieszkańcy mają przede wszystkim korzystać z transportu publicznego, który jest tu wygodny i łatwo dostępny. Podobne rozwiązania zastosowano też w Niemczech i Holandii, a żyjący na tych osiedlach ludzie bez problemów rezygnowali z samochodów. Obok transportu publicznego dużym powodzeniem cieszą się również rowery.
Ochrona wody, źródła ciepła, efektywność energetyczna
Na terenach współczesnych eko-osiedli wykorzystywane są zaawansowane technologie ochrony wody pitnej i oczyszczania wody deszczowej. Wodę z opadów deszczu zbiera się w podziemnych zbiornikach, budowane są systemy zrównoważonego drenażu i zielone dachy. Działają instalacje oczyszczające wodę za pomocą filtrów roślinnych.
Kropla wody powinna wsiąkać w grunt tam, gdzie spadła. Dlatego też zwiększana jest ilość powierzchni przepuszczalnej i chłonnej oraz umożliwiana infiltracja i retencja wody deszczowej, w czasie której następuje parowanie (zrównoważony system drenażu).
Wśród ekologicznych źródeł ciepła wykorzystywanych na osiedlach znajdziemy geotermię i odzysk ciepła np. ze ścieków, szarych ścieków, naturalnych cieków wodnych, ze spalania biomasy, ze spalania śmieci. Ciepło do c.w.u. często pochodzi z kolektorów słonecznych umieszczonych na dachach.
Osiedla ekologiczne budowane są zamysłem uzyskania jak najwyższej efektywności energetycznej budynków. Popularne są więc panele fotowoltaiczne, szczelne przegrody zewnętrzne o zwiększonej grubości warstw termicznych, instalacje wentylacji z rekuperacją (odzyskiem ciepła).
Przeczytaj także: Fotowoltaika w Polsce wyraźnie przyśpiesza
Osiedla ekologiczne – przykłady rozwiązań
1. Pierwsze w Polsce osiedle pasywne
Taki projekt prowadzony jest właśnie w Zielonej Górze, będzie to pionierska inwestycja w Polsce, realizowana pod patronatem i nadzorem Polskiego Instytutu Budownictwa Pasywnego i Energii Odnawialnej im. Guentera Schlagowskiego. Wszystkie budynki budowane są w standardzie pasywnym, znacznie wyprzedzającym normy, które będą obowiązywać w Polsce od 2021 r.
Jakie rozwiązania w zakresie systemów energii odnawialnej przewidział inwestor?
Projektowo przyjęto obciążenie energetyczne dla 4 osobowej rodziny - ogrzewanie z wentylacją, przygotowanie ciepłej wody użytkowej.
2. Eko-osiedle nad Jeziorem Sławskim
W budowanym od 2017 r. osiedlu nad Jeziorem Sławskim w woj. lubuskim powstaną docelowo 23 domy jednorodzinne, 30 domów dwulokalowych, a także 38 mieszkań i kilka lokali usługowych.
Jakie rozwiązania OZE zbudował deweloper?
3. Ekologiczne osiedla w okolicach Poznania
Te i inne eko-osiedla, które, choć nadal rzadkie w Polsce, budowane są przez spółki deweloperskie i oferowane klientom wraz ze wszystkimi systemami OZE. Ceny domów są nieco (około 10-15 proc.) wyższe od cen domów na osiedlach standardowych, ale inwestorzy podkreślają, że koszty użytkowania budynków na ekologicznych osiedlach są kilkukrotnie niższe i wyłożone pieniądze szybko się zwracają.
Przeczytaj także: Niezwykłe ekocentrum w pobliżu Krakowa
Prostota zamiast luksusu
Eko-osiedla nie potrzebują ostentacyjnego luksusu, promują trwałe i proste rozwiązania. Koncepcja „zero odpadków” zakłada powtórne wykorzystanie rzeczy i nie wyrzucanie ich tylko dlatego, że się znudziły.
Są to nie tylko osiedla, ale także koncepcja życia w zgodzie ze zrównoważonym rozwojem, co wymaga pewnych wyrzeczeń i odwrócenia się od konsumpcyjnego stylu bytowania. Okazuje się to jednak być korzystne dla zdrowia. Chodzenie na piechotę, jazda na rowerze poprawia kondycję fizyczną. Zastąpienie samochodu publicznym transportem oszczędza środowisko naturalne.
Eko-osiedla nie są jeszcze atrakcyjne dla każdego, ale wiele osób, zwłaszcza młodych, zdaje sobie sprawę, że są szybko zbliżającą się przyszłością.
Oprac. Ewa Grochowska
Tekst jest skrótem artykuły autorstwa dr. inż. architekt Moniki Trojanowskiej, który ukazał się w magazynie „Zawód-architekt”, marzec/maj 2018.
Dodatkowe źródła:
Grafika główna: www.ecoosiedle.pl
Grafiki uzupełniające:
 |
Autor artykułu:
Planergia |
Planergia to zespół doświadczonych konsultantów i analityków posiadających duże doświadczenie w pozyskiwaniu finansowania ze środków pomocowych UE oraz opracowywaniu dokumentów strategicznych. Kilkaset projektów o wartości ponad 1,5 mld zł to nasza wizytówka.
Planergia to także dopracowane eko-kampanie, akcje edukacyjne i informacyjne, które planujemy, organizujemy, realizujemy i skutecznie promujemy.
